Gastblog door Eveline Konings, van “Het Roer Om”
“Dicht bij jezelf blijven”, bestaat dat eigenlijk wel?
De laatste tijd hoor ik het steeds vaker, het lijkt wel een epidemie. Talloze coaches, trainers, alternatieve en reguliere genezers bezweren me dat ik vooral dicht bij mezelf moet blijven. Er zijn allerlei methodes om de kracht in jezelf te ontdekken en te laten groeien, zodat je er weer vol zelfvertrouwen en de juiste keuzes makend tegenaan kan. Nu geloof ik zeker dat je, wanneer je dingen doet die je leuk vindt en goed kunt, zelfverzekerder bent dan wanneer je dingen doet waar je je onzeker over voelt of gewoon niet goed kunt. En dat wanneer je dingen met passie doet, je daar energie van krijgt en maakt dat je je goed voelt.
Maar wat is dicht bij jezelf blijven?
Ik kan er niet omheen dat de uitspraak ‘dicht bij jezelf blijven’ voor mij een egocentrische ondertoon in zich meedraagt. Wat er ook gebeurt, ik moet trouw blijven aan mijn ego. Mijn ego centraal stellen dus.
Wat is mijn ego eigenlijk?
Mensen zijn sociale wezens, die zich in groepen bewegen. Het kan dan ook niet anders, dan dat ieders identiteit minstens gedeeltelijk wordt bepaald door de relatieve verhoudingen en de sociale rollen van eenieder in een groep. Niemand is iemand helemaal los van zijn omgeving. Wie je bent, ben je altijd in relatie tot de ander.
Als ik kijk naar mezelf zie ik het volgende: Ik ben moeder van 2 kinderen, ik ben echtgenote, ik ben speelster in een volleybalteam, ik ben collega, buurvrouw, vriendin en dochter. Als ik aan iedereen in mijn omgeving zou vragen wie ik ben, weet ik zeker dat ik veel verschillende antwoorden krijg. Dat is logisch, want in de sociale context als moeder gedraag ik me anders dan in de sociale context als vriendin, of als collega. Ben ik dan niet mezelf in sommige situaties? Wanneer ben ik dan mezelf? En wie ben ik dan wel, als ik niet mezelf ben?
De uitspraak ‘dicht bij jezelf blijven’ impliceert dat er een soort van constante ‘ik’ is, die ergens diep in je verborgen ligt. En dat het het beste zou zijn om je naar die constante te gedragen. Dat kan niet anders dan teleurstellingen en problemen opleveren. Als eerste is er al de onmogelijkheid om die autonome, diep verborgen, constante ‘ik’ te vinden. Mensen kunnen denken dat ze handelen als logisch en consistent denkende wezens, maar dat klopt niet. De mens is grillig. Dus een consistente ‘ik’ is er in mijn overtuiging niet. Vervolgens wordt geïmpliceerd dat je je naar die “ik” zou moeten gedragen, want je moet dicht bij jezelf blijven. In alle sociale situaties, die doorgaans zeer uiteenlopend zijn, dien ik me dus zo ongeveer hetzelfde te gedragen, onafhankelijk van de sociale context. Dan vertoon ik dus a-sociaal gedrag, gedrag dat niet is aangepast aan de sociale context van dat moment.
De uitspraak ‘dicht bij jezelf blijven’ is een loze kreet. Misschien heeft het nog waarde als men ermee bedoelt dat je trouw blijft aan een aantal geïnternaliseerde normen en waarden die je hebt over je eigen en andermans gedrag en dat het niet goed is om, in wat voor situatie dan ook, die eigen normen en waarden te overtreden. Dan krijg je achteraf gevoelens van spijt of gewetenswroeging en je eigen gedrag achteraf verantwoorden voor jezelf of voor anderen kost veel energie als je dat gedrag in moreel opzicht verwerpelijk hebt gevonden.
Maar verder kan ik er niet veel mee. Het lijkt een populaire kreet die de wachtkamers van coaches kan vullen met onzekere zielen die ‘zichzelf’ kennelijk nog niet hebben gevonden.
Deze gastblog is geschreven door Eveline Konings.
Eerder geplaatst op http://rehumanize-yourself.blogspot.com/
Voor meer informatie: www.het-roer-om.nl en www.jewerkdebaas.nl
Als je dicht bij jezelf blijft, kun je dan wel open staan voor een ander?
Ik gebruik de term dicht bij jezelf blijven niet vaak, maar als ik het gebruik bedoel ik er niet mee wat Eveline hier beschrijft.
Dicht bij mezelf blijven betekent voor mij dicht bij mijn eigen gevoel blijven. Dat hoeft dus niet te betekenen dat ik dan egoïstisch ben. Integendeel zelfs vaak. Keuzes maken die voor mij goed en juist voelen maak ik doorgaans met mijn hart. En hebben dus niets met ego te maken. Zo kun je kiezen om het op te nemen voor iemand anders omdat dat op dat moment juist voelt. En blijf je dan heel dicht bij jezelf, door niet mee te gaan in het groepsgedrag van anderen.
Ik denk dus dat het in jouw verhaal meer gaat om de interpretatie die jij geeft aan deze woorden. Ik bedoel dat er in ieder geval niet mee, als ik zoiets zeg.
Hartelijke groeten, Monica
In alles wat je doet, voelt, denkt, zegt ben je jezelf. Wie kun je anders zijn? Dus ook het gedrag van jezelf wat je achteraf verwerpelijk, dom, gevoelloos vindt, dat was je ook echt zelf.
De term ‘dicht bij jezelf blijven’ impliceert dat je ook ver van jezelf af kunt staan. Misschien bedoel je dan dat je dingen doet waar je achteraf niet gelukkig van wordt. Maar je was het toch echt zelf die het deed!
Daarin schuilt voor mij het gevaar van de kreet en de kern van mijn betoog: de impliciete boodschap dat als je nou maar dicht bij jezelf blijft, dat je dan goed bezig bent. Het maakt iemand juist onzeker, want als je iets doet waar je (achteraf) niet gelukkig van wordt, stond je dus kennelijk niet dicht bij jezelf. Wie was het dan wel die zo deed? Waar stond je dan wel?
@Monica: als dicht bij jezelf blijven voor jou betekent dat je uitgaat van je eigen gevoel en je je niet laat leiden door je sociale omgeving, heeft dat voor mij per definitie een egocentrische betekenis (is wat anders dan egoistisch), omdat je je in je sociale omgeving niet volgens de groepsnormen gedraagt, maar volgens je eigen normen (die in feite ook geinternaliseerde groepsnormen zijn, maar dit terzijde). Daar veroordeel ik niet mee, dat kan juist heel goed zijn. Zo stel je grenzen in de afscheiding tussen je eigen belangen en die van de ander.
“Doen wat goed voelt” is echter grillig en ‘dicht bij jezelf blijven’ impliceert dan wel een constante, maar is in feite net zo grillig.
Eveline, het is inderdaad zo dat mensen ver van zichzelf af kunnen staan. Sommige mensen zijn er zelfs zo slecht aan toe dat ze niet eens meer een goed contact met hun eigen lichaam kunnen voelen, noch de signalen die hun lichaam hen geeft. (dit n.a.v.mijn jarenlange ervaring in het werken met mensen met eetproblemen bijvoorbeeld).
Er zijn mensen die zo geleerd hebben om aan de verwachtingen van hun sociale omgeving te voldoen dat zij inderdaad niet meer goed weten wie zij zelf nu werkelijk zijn (identiteit) en dan is het zeer goed om eerst te leren om goed naar jezelf te luisteren en er daarna ook bij te kunnen blijven als de omgeving het nieuwe gedrag niet beloont.
Ik zie het meer als een therapeutische uitspraak dus. Die bij mij in ieder geval geen weerstand oproept. Ik denk dat de essentie van je verhaal juist is, maar dat de koppeling aan deze specifieke uitspraak die voor anderen weer iets anders impliceert nu wat verwarring en mogelijk miscommunicatie veroorzaakt.
Zo leg jij een koppeling met gelukkig zijn..dat is een trend die ik signaleer waarbij veel mensen een soort constante staat van geluk lijken te willen ervaren. De feel good maatschappij. Dat roept bij wel weerzin op. Dat staat ook erg ver van de dagelijkse realliteit. Als je daarop doelt, dan begrijp ik (denk ik) wel wat je bedoelt.
Monica, volgens mij zit de miscommunicatie bij ons tussen doen en zijn. Dicht bij jezelf blijven betekent denk ik dingen doen die erg overeenkomen met je eigen geinternaliseerde waarden, waardoor je je goed voelt bij wat je doet.
Als je dingen doet die niet zo overeenkomen met je eigen waarden, krijg je achteraf mogelijk spijt, wroeging, een rotgevoel, kwetsing door anderen etc. Ik denk dat jij dat laatste bedoelt met ‘ver van jezelf afstaan’. En als dat heel lang achter elkaar gebeurt, gaan doen en zijn door elkaar lopen. Dan krijg je: ‘ik ben zo’ ipv ‘ik doe zo’ en als je denkt dat je ‘nou eenmaal zo bent’ raak je minder alert op signalen (bijv. van je lichaam) die iets anders zeggen.
Waar ik me druk over maak is dat ‘het ongewenste’ gedrag verworpen wordt als niet bij jouzelf horend (‘je staat ver van jezelf af’), maar het is juist zo waardevol om ook dat gedrag te omarmen als deel van jezelf. Gedrag waar je achteraf niet blij mee bent, dat ben jij ook.
Waar we het helemaal over eens zijn, denk ik, is dat de illusie wordt gewekt dat als je nou maar dicht bij jezelf blijft, dan alles goed komt en je gelukkig wordt. Dat creeert valse verwachtingen. Het feit dat daarmee bepaald gedrag, wat ook bij jezelf hoort wordt afgestoten en verworpen, maakt juist onzeker en haalt de eigenwaarde onderuit ‘ik heb het weer slecht gedaan’.
Hey Eveline, ik begin iets beter te begrijpen wat je bedoelt geloof ik. Ik geef andere woorden aan zaken zoals jij die benoemt. Maar al doende (schrijvende) wordt het duidelijker.
Zo zou ik het ‘ongewenste’ gedrag ook overlevingsmechanismes of beschermingsmechanismes kunnen noemen. Meestal gebruik ik die termen. Dat is vanuit een therapeutische achtergrond dan. Ik zal net als jij nooit beweren dat dat niet bij je hoort. Ooit kan dergelijk gedrag namelijk heel gezond zijn geweest in een pijnlijke of kwetsende situatie en heeft dat gedrag voorkomen dat je gek werd bijvoorbeeld. Later in andere situaties kan hetzelfde mechanisme juist weer tegen je werken. Inzicht in jezelf vind ik ook altijd belangrijker dan jezelf gaan veranderen. Of gedrag afkeuren inderdaad alsof het niet bij jou thuis hoort.
Totale acceptatie van alles is uiteindelijk helend. En vanuit acceptatie en liefde voor jezelf ben je vrij om in elke situatie te kiezen voor dat, wat op dat moment het meest passend is voor jou.
Wie ben je dan Zelf? Meis, ik denk net als jij dat we onderweg zijn. In een poging onszelf en het Leven te begrijpen. Ik heb niet de illusie dat ik het ooit echt totaal zal begrijpen. En rust in de acceptatie dat dat volgens mij ook niet eens volledig mogelijk is.